بررسی علائم آتروفی مغزی | کلینیک فوق تخصصی مغز و اعصاب آسا سلامت

بیماری آتروفی مغزی چیست؟

با افزایش سن، به طور طبیعی برخی از سلول های مغز را از دست می دهید، اما روندی آهسته است. به نظر متخصص مغز و اعصاب اصفهان آتروفی مغزی همراه با بیماری یا آسیب، سریع تر اتفاق می افتد و آسیب بیشتری می زند.

نگاهی کلی بر آتروفی مغز

آتروفی مغز یا آتروفی مغزی از دست دادن سلول های مغزی به نام نورون است. آتروفی همچنین ارتباطاتی را که به سلول ها کمک می کند از بین می برد. این می تواند نتیجه بسیاری از بیماری های مختلف باشد که به مغز آسیب می رساند، از جمله سکته مغزی و بیماری آلزایمر.
آتروفی می تواند قسمت های مختلف مغز را تحت تأثیر قرار دهد.

آتروفی کانونی، سلول های مناطق خاصی از مغز را تحت تأثیر قرار می دهد و منجر به از دست دادن عملکرد آن مناطق خاص می شود.
آتروفی عمومی، سلول های سراسر مغز را تحت تأثیر قرار می دهد.
امید به زندگی در بیماران مبتلا به آتروفی مغز می تواند تحت تأثیر شرایطی باشد که باعث کوچک شدن مغز می شود. افراد مبتلا به بیماری آلزایمر پس از تشخیص، به طور متوسط چهار تا هشت سال زندگی می کنند. در صورتی که بیماری آنها به طور موثری درمان شود، بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس می توانند تا یک دوره طول عمر طبیعی داشته باشند.

علل ایجاد آتروفی مغزی چیست؟

آسیب ها، بیماری ها و عفونت ها می توانند به سلول های مغزی آسیب برسانند و باعث آتروفی شوند.

آسیب ها

سکته مغزی زمانی اتفاق می افتد که جریان خون در بخشی از مغز قطع شود. بدون تأمین خون غنی از اکسیژن، سلول های عصبی در آن منطقه می میرند. عملکردهایی که توسط آن مناطق مغزی کنترل می شوند – از جمله حرکت و گفتار – از بین می روند.
آسیب مغزی آسیبی است که ممکن است در اثر زمین خوردن، تصادف با وسیله نقلیه موتوری یا ضربه دیگر به سر ایجاد شود.

بیماری ها و اختلالات

بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل شرایطی است که در آن سلول های مغزی به تدریج آسیب می بینند و توانایی برقراری ارتباط با یکدیگر را از دست می دهند. باعث از بین رفتن حافظه و توانایی تفکر می شود که درنهایت باعث تغییر در زندگی می شود. بیماری آلزایمرکه به طور معمول پس از ۶۰ سالگی شروع می شود، اصلی ترین علت زوال عقل است. این بیماری عامل ۶۰ تا ۸۰ درصد کل موارد است.
فلج مغزی یک اختلال حرکتی است که در اثر رشد غیرطبیعی مغز در رحم ایجاد می شود. باعث عدم هماهنگی عضلات، دشواری در راه رفتن و سایر اختلالات حرکتی می شود.

بیماری هانتینگتون

یک بیماری ارثی است که به تدریج به سلول های عصبی آسیب می رساند. این معمولا از اواسط زندگی شروع می شود. با گذشت زمان، بر توانایی های ذهنی و جسمی فرد تأثیر می گذارد که شامل افسردگی شدید و کوریا (حرکات غیرارادی، رقص مانند در سراسر بدن) است.
لکودایستروفی ها گروهی از اختلالات نادر و ارثی هستند که به غلاف میلین آسیب می رسانند، غلاف میلین یک پوشش محافظ است که سلول های عصبی را احاطه کرده است. معمولا از کودکی شروع می شود و می تواند باعث ایجاد مشکل در حافظه، حرکت، رفتار، بینایی و شنوایی شود.

مولتیپل اسکلروزیس

که معمولاً در بزرگسالی شروع می شود و زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا می شوند، یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به پوشش محافظ اطراف سلول های عصبی حمله می کند. با گذشت زمان، سلول های عصبی آسیب می بینند. در نتیجه، مشکلات در احساس، حرکت و هماهنگی ممکن است ایجاد شود. با این حال، مانند سایر بیماری های ذکر شده، همچنین می تواند منجر به زوال عقل و آتروفی مغز شود.

عفونت ها

ایدز یک بیماری است که توسط ویروس HIV ایجاد می شود و به سیستم ایمنی بدن حمله می کند. گرچه ویروس به طور مستقیم به سلول های عصبی حمله نمی کند، اما از طریق پروتئین ها و سایر مواد آزادشده به اتصالات بین آنها آسیب می رساند. توکسوپلاسموز همراه با ایدز همچنین می تواند به سلول های عصبی مغز آسیب برساند.

اِنسِفالیت به التهاب مغز اشاره دارد

این بیماری اغلب توسط یک تبخال ساده (HSV) ایجاد می شود، اما ویروس های دیگر مانند نیل غربی یا زیکا نیز می توانند باعث آن شوند. این ویروس ها به سلول های عصبی آسیب می رسانند و علائمی مانند گیجی، تشنج و فلجی ایجاد می کنند. یک بیماری خودایمنی نیز می تواند باعث انسفالیت شود.
نوروسیفیلیس یک بیماری است که به مغز و پوشش محافظ آن آسیب می رساند. این می تواند در افراد مبتلا به سیفلیس منتقله از راه مقاربتی رخ دهد که به طور کامل درمان نمی شوند.

برخی از این شرایط مانند نوروفیلیس، ایدز و آسیب مغزی می تواند قابل پیشگیری باشد. رابطه جنسی ایمن با استفاده کاندوم می تواند از عفونت های سفلیس و اچ آی وی جلوگیری کند. استفاده از کمربند ایمنی در اتومبیل و قرار دادن کلاه ایمنی هنگام دوچرخه سواری یا موتورسواری می تواند از آسیب های مغزی جلوگیری کند. سایر شرایط، مانند بیماری هانتینگتون، لکودایستروفی ها و مولتیپل اسکلروزیس قابل پیشگیری نیستند.

علائم آتروفی مغزی

علائم کوچک شدن مغز بر اساس انواع مختلف این بیماری و نیز بسته به اینکه کدام قسمت یا قسمت ها از مغز درگیر بیماری شده باشند قابل بررسی اند.

علائم آتروفی مغزی بر اساس قسمت درگیرشده از مغز

تشنج:

نوعی فعالیت الکتریکی ناگهانی و غیرطبیعی در مغز باعث حمله تشنج می شود. حرکت های تکراری، لرزش و رعشه های غیرارادی بدن، و گاهی ازدست دادن هوشیاری از شاخصه های این حمله های عصبی اند.

زوال عقل:

ازدست دادن حافظه، قدرت یادگیری، قدرت تفکر انتزاعی و توان استفاده از کارکردهای اجرایی مغز (مثل برنامه ریزی و سازمان دهی کردن) نشانه های این اختلال اند.

زبان پریشی (آفازی/ Aphasias):

مشکل در صحبت کردن و درک مفهوم ساختارهای زبانی از پیامدهای ابتلا به این اختلال اند.

علائم بیماری آتروفی مغزی بر اساس انواع مختلف این بیماری

بیماری آتروف مغزی (Brain Atrophy) به از بین رفتن سلول های عصبی اشاره دارد. در بافت مغز، آتروفی از دست دادن نورون ها و اتصالات بین آن ها را توصیف می کند. این عارضه در زمان گسترش باعث کوچک شدن تمام مغز می شود یا فقط در یک منطقه محدود از مغز تأثیر می گذارد و منجر به کاهش عملکردهایی می شود که ناحیه مغز را کنترل می کند.

آتروفی مغزی پیش رونده

این نوع از کوچک شدن مغز معمولا در دوران بزرگ سالی اتفاق می افتد و با ازدست دادن مهارت ها همراه است. آتروفی مغزی پیش رونده معمولا کانونی نیست و قسمت های مختلفی از مغز را تحت تأثیر قرار می دهد. البته بعضا اتفاق می افتد که برخی قسمت های مغز، هنگام ابتلا به این نوع آتروفی، بیشتر از سایر قسمت ها آسیب می بینند. وضعیت علائم بیماری هم در گذر ماه ها و سال ها، به مرور، وخیم تر می شود.

علائم آتروفی مغزی پیش رونده شامل موارد زیر است:

زوال عقل؛
تغییرهای رفتاری؛
ازدست دادن حافظه؛
سفتی عضلات، حرکت های آهسته یا رعشه (که از شاخصه های بیماری پارکینسون هستند)؛
نقص و خلل در روند معمول تفکر و ناتوانی در استفاده مؤثر از کارکردهای اجرایی (مهارت هایی مثل سازمان دهی کردن مجموعه ای از وظایف یا برنامه ریزی برای پیشبرد مؤثر آنها).

آتروفی مغزی کانونی حاد

این نوع از کوچک شدن مغز معمولا در نتیجۀ تجربۀ ناگهانی سکته یا عفونت مغزی و یا ترومای سر (آسیب دیدن ناحیه سر بر اثر اصابت جسم خارجی) رخ می دهد. از زمان تجربه هریک از این سه مورد، معمولا چند هفته ای زمان می برد تا علائم آتروفی مغزی کانونی حاد خود را نشان دهند.

این علائم عبارت اند از:

تغییرات مرتبط با سوی چشم و بینایی؛
ضعف صورت، دست ها و پاها؛
بی حسی یا کرختی.
آتروفی مغزی مادرزادی

این نوع آتروفی مغزی کانونی است. در واقع، تمامی مغز را درگیر نمی کند و بر یک یا چند قسمت بخصوص از آن اثر می گذارد. علائم کوچک شدن مغز مادرزادی از همان دوران نوزادی و کودکی خود را نشان خواهد داد.